On Kawara maakt schilderijen met daarop de datum van de dag waarop hij ze schildert. Elke keer op hetzelfde formaat, met dezelfde verf, in dezelfde stijl. En dat al sinds halverwege de jaren ‘60. Hij heeft inmiddels duizenden van deze date paintings gemaakt. Dat iemand daarvoor kiest, oké (zeker in een periode waarin conceptuele kunst hot is), maar wat brengt hem ertoe om dat vervolgens decennia lang vol te houden? Oosterse koppigheid? Zen? Door voor deze zéér specifieke aanpak te kiezen heeft Kawara immers zoveel andere opties uitgesloten. Want ook de zaken die hij er ‘bij’ doet gaan over de beleving van tijd: zo stuurt hij elke dag een briefkaart naar vrienden met daarop het tijdstip waarop hij is opgestaan. En er is zijn werk One Million Years, een kloek boekwerk in tien dikke delen met daarin niet één, maar twéé miljoen jaartallen: van 1.000.000 jaar geleden tot nu (Past), en van nu tot over 1.000.000 jaar (Future).
John: ”Vanaf het moment dat ik On Kawara’s werk leerde kennen heeft het me gefascineerd. Ik hoefde er dan ook niet lang over na te denken toen ik las dat mensen werden opgeroepen om in het tijdelijk geopende Stedelijk Museum mee te werken aan het performance-gedeelte van One Million Years. Het hele werk wordt voorgelezen: op de ene dag jaartallen uit Future, op de andere dag jaartallen uit Past. De medewerking bestaat uit één uur oplezen, door een man en een vrouw: zij doet de even, hij de oneven getallen. Eén uurtje... dat is niets in het licht van de honderden eeuwen die het project omhelst. Eén uurtje meewerken en daarmee voor altijd een onderdeel zijn van een tijdloos meesterwerk!
“Vanmiddag was het zover. Samen met een mij onbekende vrouw (die Jacqueline blijkt te heten) neem ik plaats aan de witte tafel. De mensen die vóór ons aan de beurt waren oogden uiterst relaxed, maar ik voel me gespannen. “Begin maar gewoon, concentreer je, vind je ritme, het kan niet fout gaan!”, zegt onze ‘gastheer’ geruststellend. Daar gaan we! Mijn eerste jaartal is 784.493 BC. Seven hundred and eightyfour thousand, four hundred and ninetythree beecee. Eén getal stelt niks voor, maar continue een nét wat ander getal uitspreken valt niet mee. Het vraagt de nodige concentratie om alles in het Engels en tegelijk zonder versprekingen op te lezen. En op al die kleine rotcijfertjes te blijven focussen. Af en toe sluipt er toch een foutje in en zeg ik een even getal op en/of mijn voorleespartner een oneven. We doen alsof er niks aan de hand is en gaan stug verder. Want tja, wat moet je anders?
"Jaren, decennia, eeuwen komen voorbij, het gestage ritme twee of drie keer lichtelijk onderbroken voor een miniem slokje water. Even is het druk om ons heen en wordt er gepraat of gelachen (toch wel hinderlijk in deze galmbak), vervolgens staat er vrijwel niemand. Voor zover ik dat kan zien tenminste: ook na een hele pagina tot een goed einde te hebben gebracht durf ik amper van het ‘telefoonboek’ op te kijken. Want in tegenstelling tot wat ik heb gelezen over de ervaringen van anderen, wil het rustgevende Kawara-gevoel maar niet komen. Niks geen ‘zen’ of iets dergelijks: ik blijf gespannen. En dan komt, als vanuit het niets, de gastheer op ons af en zegt dat onze tijd om is. We kijken elkaar verbaasd aan: ons uur lijkt hooguit een kwartier, twintig minuten te hebben geduurd. Het is dus waar: On Kawara doet weirde dingen met tijd."
John: ”Vanaf het moment dat ik On Kawara’s werk leerde kennen heeft het me gefascineerd. Ik hoefde er dan ook niet lang over na te denken toen ik las dat mensen werden opgeroepen om in het tijdelijk geopende Stedelijk Museum mee te werken aan het performance-gedeelte van One Million Years. Het hele werk wordt voorgelezen: op de ene dag jaartallen uit Future, op de andere dag jaartallen uit Past. De medewerking bestaat uit één uur oplezen, door een man en een vrouw: zij doet de even, hij de oneven getallen. Eén uurtje... dat is niets in het licht van de honderden eeuwen die het project omhelst. Eén uurtje meewerken en daarmee voor altijd een onderdeel zijn van een tijdloos meesterwerk!
“Vanmiddag was het zover. Samen met een mij onbekende vrouw (die Jacqueline blijkt te heten) neem ik plaats aan de witte tafel. De mensen die vóór ons aan de beurt waren oogden uiterst relaxed, maar ik voel me gespannen. “Begin maar gewoon, concentreer je, vind je ritme, het kan niet fout gaan!”, zegt onze ‘gastheer’ geruststellend. Daar gaan we! Mijn eerste jaartal is 784.493 BC. Seven hundred and eightyfour thousand, four hundred and ninetythree beecee. Eén getal stelt niks voor, maar continue een nét wat ander getal uitspreken valt niet mee. Het vraagt de nodige concentratie om alles in het Engels en tegelijk zonder versprekingen op te lezen. En op al die kleine rotcijfertjes te blijven focussen. Af en toe sluipt er toch een foutje in en zeg ik een even getal op en/of mijn voorleespartner een oneven. We doen alsof er niks aan de hand is en gaan stug verder. Want tja, wat moet je anders?
"Jaren, decennia, eeuwen komen voorbij, het gestage ritme twee of drie keer lichtelijk onderbroken voor een miniem slokje water. Even is het druk om ons heen en wordt er gepraat of gelachen (toch wel hinderlijk in deze galmbak), vervolgens staat er vrijwel niemand. Voor zover ik dat kan zien tenminste: ook na een hele pagina tot een goed einde te hebben gebracht durf ik amper van het ‘telefoonboek’ op te kijken. Want in tegenstelling tot wat ik heb gelezen over de ervaringen van anderen, wil het rustgevende Kawara-gevoel maar niet komen. Niks geen ‘zen’ of iets dergelijks: ik blijf gespannen. En dan komt, als vanuit het niets, de gastheer op ons af en zegt dat onze tijd om is. We kijken elkaar verbaasd aan: ons uur lijkt hooguit een kwartier, twintig minuten te hebben geduurd. Het is dus waar: On Kawara doet weirde dingen met tijd."