het pieters-universum

Super 8-filmmaker Jaap Pieters, die wij kennen sinds hij in 2001 aan ons allereerste Polderlicht-project meedeed, blijkt een uitstekend onderwerp voor een documentaire. Na ondermeer Fred Pelon en de VPRO heeft nu de gerenommeerde filmmaakster Barbara den Uyl zich gewaagd aan het maken van een Pieters-portret: Het Universum van Jaap Pieters. De film gaat één dezer dagen in première in Eye Amsterdam, maar gisteravond was er alvast een voorvertoning in Het Ketelhuis.

Pieters is in kleine kring vermaard om zijn zeer eigenzinnige films: consequent gedraaid op super-8, meestal in één shot, immer 3’20” lang en altijd zonder geluid. Zijn onderwerpen, variërend van een halve gare mentaal uitgedaagde die het verkeer staat te (ont-)regelen tot de monotone beweging van een wapperend tafelkleedje in de wind, zijn altijd van een marginaal soort poëtische schoonheid. De minimalistische aanpak, de korrelige beeldkwaliteit en de absentie van geluid geven zijn films een even gedateerd als tijdloos karakter, ergens op het snijvlak van cinema en fotografie. In de documentaire van Den Uyl zien we vooral de mens Jaap Pieters. Een markante, wat wereldvreemd ogende figuur die zijn huis tot de nok toe heeft volgestouwd met zinnige en onzinnige ‘dingetjes’: een (wan-)ordelijk universum vol herinneringen en associaties waarin een alfabetische indeling allang niet meer voldoet (want dat ABBA-singeltje kan onmógelijk naast die LP van Albert Ayler!) Het Universum van Jaap Pieters is, enigszins kort door de bocht gesteld, een film over een man in een vacuüm die films maakt over mensen en gebeurtenissen in een vacuüm. Daarmee treedt een zeker Droste-effect op. Barbara den Uyl maakte een bijzonder portret van een bijzondere man.